Oyun Gelişimi ve Dil Becerileri
Çocuk gelişimindeki önemli ögelerden biri oyundur. Yapılan araştırmalarda; oyunun çocukların bilişsel, sosyal, duygusal ve dilsel gelişimleri üzerindeki olumlu etkileri sıklıkla vurgulanmaktadır. Çocuklar oyun aracılığıyla sembolik düşünme, taklit etme, sıra alma, ortak dikkat kurabilme gibi dil gelişiminin temelini oluşturan becerileri geliştirirler.
Dil, sembolik bir sistemdir. Kelimeler; nesneleri, duyguları ve düşünceleri temsil eden sembollerdir. Örneğin, “kedi” kelimesi dört ayaklı, tüylü, miyavlayan memeli bir hayvanı temsil eder. Dil gelişimi için sembolik düşünme becerisi oldukça önemlidir ve bu beceri sembolik oyun becerileriyle ilişkilidir. Bu sebeple biz dil ve konuşma terapistleri, seanslarımızda oyunlardan sıklıkla yararlanırız. Oyunlar aracılığıyla dil, konuşma, iletişim ve farklı gelişim alanlarını desteklemeyi hedefleriz.
Çocuğun oyun becerileri aynı zamanda çocuğun dil gelişimi hakkında bize fikir verir. Oyun becerilerini takip edebilmek için oyunun gelişim aşamalarını bilmek gerekir.
Aşağıda tipik gelişim gösteren çocukların oyun gelişimlerini gösteren açıklamalar bulunmaktadır:
3 – 8 ay: Bu dönemde bebekler çevrelerindeki dünyayı keşfetmeye başlar.
Bebekler nesneleri anlamsızca manipüle ederek keşif oyunları oynarlar. Nesneleri ağızlarına götürerek, vurarak, koklayarak nesnelerle etkileşim kurarlar.
9 – 12 ay: Bu dönemde bebekler işlevsel oyun oynamaya başlar. Bebekler nesneleri amaçlı bir şekilde keşfetmeye ve nesnelerin nasıl kullanılması gerektiğini anlamaya başlarlar. Örneğin, davul çalmak, oyuncak arabayı sürmek, bir topu yuvarlamak gibi.
12 – 18 ay: Bu dönemde sembolik oyun ortaya çıkar. Sembolik oyunun bu erken aşamasında, çocuklar genellikle günlük rutinleri gerçek nesneler kullanarak taklit ederler.
Örneğin, çocuk bir tarak alıp saçını tarıyormuş gibi yapabilir veya bir kaşık alıp yiyormuş gibi yapabilir. Sembolik oyunun başlangıcı olan bu dönemde çocukta ilk sözcüklerin üretimi başlar.
18 – 24 ay: İki yaşına doğru sembolik oyun daha da gelişir. Gerçek nesneleri kullanmaya devam eden çocuklar oyunlarına farklı insanları ve nesneleri de dahil ederler. Örneğin; çocuk, bir bebeği beslemek için biberon kullanabilir, ardından bebeği yatağa yatırabilir ve bebeğe iyi geceler diyebilir. Oyunda birden fazla sembolik eylemi birleştiren çocuklar bu dönemde sözcükleri birleştirerek cümleler kurmaya başlar.
24 – 30 ay: Sembolik oyunda daha da gelişim gösteren çocuk bir nesneyi farklı bir nesneyi temsil etmek için kullanmaya başlar. Örneğin bir muzu telefon yerine kullanabilir, tencere kapağını direksiyon yerine kullanabilir, bir sopayı kılıç ya da sihirli değnek yerine kullanabilir. Bir kutuyu araba ya da gemi olarak kullanmak da örnek gösterilebilir.
30 ay – 5 yaş: 3 yaş civarında sosyodramatik oyun gelişir. Sembolik oyunun daha karmaşık biçimi olan bu oyun türünde çocuklar hayali karakterler ve senaryolar yaratır. Ayrıca sosyodramatik oyunlar problem çözme, işbirliği yapma, empati kurma gibi sosyal becerilerin gelişimine de katkıda bulunur.
Bir mağazada alışveriş yapma oyununda çocuklar satıcı ve müşteri rolleri üstlenip ürünleri satabilir ve alışveriş yapabilirler. Doktorculuk oyununda hasta, hemşire, doktor gibi karakterleri canlandırabilirler. Bunlar gibi farklı oyun senaryolarında çocuklar çeşitli rollere bürünür ve dili daha esnek kullanmaya başlarlar.
Eğer çocuğunuzun gelişimsel farklılığı varsa çocuğunuz yukarıda belirtilen zaman aralıklarında belirtilen oyun becerilerini göstermiyor olabilir. İlerleme tipik gelişime göre daha yavaş olsa da farklı gelişim gösteren çocuklar da gelişim basamaklarını aynı sırada takip ederler.
Çocuğunuzun dil ve konuşma gelişimiyle ilgili sorularınız ve değerlendirme talepleriniz için benimle iletişime geçebilirsiniz.
Dil ve Konuşma Terapisti Zeynep CİNGÖZ
İletişim: dktzeynepcingoz@gmail.com